I.ສະພາບລວມ
ຊື່ປະເທດ: ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ
ນະຄອຫຼວງ:ວຽງຈັນ
ທີ່ຕັ້ງພູມມີສາດ: ທິດເໜືອຕິດກັບຈີນ ມີເສັ້ນຊາຍແດນຍາວເຖິງ 416ກມ; ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຕິດ ກັບມຽນມາ 230ກມ; ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້ຕິດກັບໄທ 1.730ກມ; ທິດໃຕ້ຕິດ ກັບກຳປູເຈຍ 492ກມແລະ ທິດຕາເວັນອອກຕິດກັບຫວຽດນາມ 2.067ກມ. ເນື້ອທີ່ລວມທັງໝົດ: 236.800ກມ2; ພົນລະເມືອງ: 5.821.998 ຄົນ (ໄລ່ຮອດເດືອນ 7/2007), (ຍິງ 50,2%). ລາວມີທັງໝົດ 68 ຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍແບ່ງເປັນສາມເຜົ່າຕົ້ນຕໍຄື ລາວລຸ່ມ (ດຳລົງ ຊີວິດຢູ່ທົ່ງພຽງ) ກວມ 65% ຂອງພົນລະເມືອງ; ລາວເທິງ (ດຳລົງຊີວິດຢູ່ສັນພູ) ກວມ 22% ຂອງພົນລະເມືອງ ແລະ ລາວສູງ (ດຳລົງຊີວິດຢູ່ພູສູງ) ກວມ 13% ຂອງພົນລະເມືອງ. ດ້ານ ການບໍລິຫານ: ລາວມີ 16 ແຂວງ, 1 ຕົວເມືອງໃຫຍ່ (ນະຄອຫຼວງວຽງຈັນ). ສະພາບອາກາດ: ແບ່ງເປັນສອງ ລະດູຄື ລະດູແລ້ງ (ແຕ່ເດືອນ 11 ເຖິງເດືອນ 6) ແລະ ລະດູຝົນ (ແຕ່ ເດືອນ 6 ເຖິງເດືອນ 11). ດ້ານສາ ສະໜາ: ສາສະໜາພຸດ ກວມ 85%; ພາສາ: ພາສາລາວ; ວັນຊາດ ວັນທີ 2/12/1975; ວັນປະກາດເອກະລາດ ວັນທີ 12/10/1945; ເລຂາທິການໃຫຍ່, ປະທ່ານປະເທດ - ສະຫາຍ ຈູມມະລີ ໄຊຍະສອນ; ປະທ່ານ ສະພາ ແຫ່ງຊາດ - ສະຫາຍ ທອງສີງ ທຳມະວົງ; ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ - ສະຫາຍ ບົວສອນ ບຸບຜາວັນ; ຮອງນາ ຍົກ ທັງເປັນລັດຖະມົນຕີວ່າການ ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ - ສະຫາຍ ທອງລຸນ ສີສຸລິດ; ວັນສ້າງຕັ້ງສາຍ ພົວພັນ ການທູດກັບ ຫວຽດນາມ ວັນທີ 5/9/1962; ວັນເຊັນສົນທິສັນຍາມິດຕະພາບ ແລະ ຮ່ວມມືກັບ ຫວຽດນາມ ວັນທີ 18/7/1977; ອັດຕາແລກປ່ຽນ 1 ກີບສະກຸນເງິນລາວ ເທົ້າກັບ 1,7 ດົງເງິນ ຫວຽດນາມ (ປີ 2007).
II. ປະຫວັດສາດ
ກ່ອນສະຕະວັດທີ 14, ປະຫວັດສາດລາວແມ່ນຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຈົດບັນທຶກຢ່າງລະອຽດ, ເປັນຕົ້ນແມ່ນຕາມປະຫວັດ ການເລົ່າຂານກັນມາ, ຕໍ່ຈາກນັ້ນເຂົ້າໃນຊ່ວງສະຕະວັດທີ 7 (ປີ 658) “ຂຸນລໍ” ສ້າງປະເທດຢູ່ເມືອງຊວາ (ຫຼວງພະບາງໃນປະຈຸບັນ). ຫົກອ້າຍນ້ອງຂອງຂຸນລໍໄດ້ແບ່ງກັນປົກຄອງ ບັນດາເຂດລາດຊະວົງທີ່ຢູ່ໃກ້ຄຽງກັນ.
ເຂົ້າໃນສະຕະວັດທີ 14 (ປີ 1353) ເຈົ້າຟ້າງຸ່ມໄດ້ເຕົ້າໂຮມເປັນເອກະພາບບັນດາອານາເຂດທັງໝົດ (ຫົວພັນ, ເມືອງເຟືອງ, ວຽງຈັນ, ຈຳປາສັກ...) ໂດຍສ້າງຕັ້ງເປັນອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ຊຶ່ງມີເນື້ອທີ່ ໃນປະຈຸບັນ ແລະ ເຂດອີສານ (18 ແຂວງຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຂອງໄທ) ກັບສ່ວນໜຶ່ງຂອງແຂວງ ສະຕູງແຕຼງ (ຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອ ກຳປູເຈຍ). ເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ ໄດ້ສ້າງຕັ້ງລະບອບສັກດີນາລວມສູນ ນີ້ແມ່ນສະໄໝທີ່ຮຸ່ງເຮືອງທີ່ສຸດ ຂອງ ປະຫວັດສາດສັກດີນາລາວ. ຕົ້ນປີ 2003 ເປັນຄັ້ງທຳອິດທີ່ລາວໄດ້ຈັດຕັ້ງສະຫຼອງວັນລະນຶກເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ.
ລະຫວ່າງສະຕະວັດທີ 16, ເຂົ້າໃນຊ່ວງສະໄໝທີ່ເຈົ້າໄຊເສດຖາທິລາດ ໄດ້ອອກຈາກນະຄອນຫຼວງພະບາງ ກັບມາວຽງຈັນ (ປີ 1556), ກໍ່ຢູ່ໃນຊ່ວງສະໄໝດຽວກັນນີ້ (ປີ 1559-1571) ອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ໄດ້ຖືກມຽນມາຮຸກຮານ 3 ຄັ້ງ. ປະຊາຊົນລາວໄດ້ລຸກຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ກັບແອກປົກຄອງ ຂອງມຽນມາແລະ ມາຮອດປີ 1581 ຈິ່ງຍາດ ໄດ້ເອກະລາດຄືນມາ, ຕໍ່ຈາກນັ້ນ ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງເຈົ້າສຸລິຍະວົງສາ ປະເທດລ້ານຊ້າງ ໄດ້ຮັບການສະຖາ ປະນາ ໃນທຸກໆດ້ານ. ຫຼັງຈາກທີ່ເຈົ້າສຸລິຍະວົງສາສິ້ນພະຊົນ, ບັນດາກ້ອນກຳລັງສັກດີນາ ໄດ້ລຸກຂຶ້ນຍາດອຳນາດ. ປີ 1713 ລ້ານຊ້າງໄດ້ຖືກແບ່ງອອກເປັນ 3 ອານາຈັກຄື ຫຼວງພະບາງ, ວຽງຈັນ ແລະ ຈຳປາສັກ.
ປີ 1778 ສະຫຍາມໄດ້ສົ່ງທະຫານເຂົ້າມາຕີລາວ. ປີ 1779 ປະເທດລາວລ້ານຊ້າງໄດ້ ກາຍເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນ ຂອງສັກດີນາສະຫຍາມ. ປະຊາຊົນລາວໂດຍພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງ ເຈົ້າອານຸ ໄດ້ພ້ອມກັນລຸກຂຶ້ນຕ້ານຄືນ ກັບແອກທີ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ການເປັນອາລັກຂາຂອງສັກດີນາ ສະຫຍາມ.
ແຕ່ປີ 1893-1945, ຝລັ່ງໄດ້ເຂົ້າມາຄອບຄອງລາວ. ໃນຊ່ວງສະໄໝນີ້ ໄດ້ມີການລຸກຮືຂຶ້ນ ທາງດ້ານກຳລັງ ປະກອບອາວຸດຫຼາຍຄັ້ງ ໂດຍພາຍໃຕ້ການຳພາຂອງພໍ່ກະດວດ, ອົງແກ້ວ ກົມມະດຳ, ເຈົ້າຟ້າປັດໄຈ ກໍ່ລ້ວນແຕ່ ປະລາໄຊ. ສິ່ງທີ່ໜ້າຈົດຈຳແມ່ນປີ 1892, ພາຍຫຼັງທີ່ບັ້ນຮົບສູ້ກັບຝລັ່ງ-ສະຫຍາມ, ຝລັ່ງໄດ້ເຊັນສົນທິສັນຍາ ສະບັບໜຶ່ງທີ່ບໍ່ມີຄວາມສະເໝີພາບ ໂດຍສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ແກ່ລາວ ດ້ວຍການຕັດເຂດອີສານ (ບັນດາແຂວງ ຕາເວັນອອກສ່ຽງເໜືອຂອງໄທໃນປະຈຸບັນ) ມອບໃຫ້ແກ່ໄທ, ເອົາແມ່ນ້ຳຂອງເປັນຊາຍແດນ.
ວັນທີ 12/10/1945, ປະຊາຊົນລາວໂດຍພາຍໃຕ້ການຳພາຂອງພັກ ແລະແນວໂຮມລາວອິດສະຫຼະ ໄດ້ລຸກຮືຂຶ້ນຍາດອຳນາດ ແລະ ປະກາດເອກະລາດ. ນັບແຕ່ຊຸມປີ 1953-1974, ໄດ້ດຳເນີນການຕໍ່ຕ້ານກັບອາເມລິກາ. ສະໄໝນີ້ໄດ້ມີ 3 ຄັ້ງທີ່ປະສານເຂົ້າກັນ (ຄັ້ງທີໜຶ່ງ: 18/11/1957; ຄັ້ງທີສອງ: 23/06/1962; ຄັ້ງທີສາມ: 05/04/1974. ວັນທີ 02/12/1975, ພາຍໃຕ້ການຳພາຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ, ປະຊາຊົນລາວໄດ້ໂຄ່ນລົ້ມລະບອບລາຊາທິປະໄຕ, ປະເທດສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວໄດ້ ກຳເນີດຂຶ້ນ.